Соңғы жылдары цифрлық қаржы саласы қарқынды дамып, қаржылық технологиялардың (финтех) дәстүрлі қаржы жүйелерін түрлендірудегі өсіп келе жатқан рөлін көрсетеді. Алайда, жарияланымдардың өсіп келе жатқан көлеміне қарамастан, осы саладағы теориялық тәсілдердің құрылымдық эволюциясын жүйелі түрде талдау жеткілікті түрде дамымаған күйінде қалып отыр.

   Зерттеудің мақсаты - библиометриялық және тақырыптық талдау негізінде Цифрлық қаржы саласындағы ғылыми жарияланымдардың негізгі бағыттарын анықтау.

   Осы мақсатқа жету үшін соңғы 20 жылдағы басылымдарды қамтитын Web of Science және Scopus деректеріне библиометриялық талдау жүргізілді. Зерттеу әдістемесі VOSviewer көмегімен терминдер мен зерттеу кластерлерінің бірлескен кездесу желісін визуализациялауды, сондай-ақ жасырын ғылыми бағыттарды анықтау үшін Latent Dirichlet Allocation (LDA) тақырыптық модельдеуді қамтиды. Талдау нәтижелері төрт басым зерттеу кластерін анықтайды: қаржылық шектеулер және бизнестің өсуі; қаржылық қызметтердегі технологиялық инновациялар; экономикалық трансформация және даму; экологиялық тұрақтылық. Қаржылық инклюзияға және финтех-шешімдерді енгізуге айтарлықтай назар аударылғанына қарамастан, пәнаралық ынтымақтастықта олқылықтар байқалады. Бірлескен авторлық талдау ғылыми ынтымақтастықтың үзіндісін көрсетеді, бұл әртүрлі пәндер арасындағы өзара әрекеттесудің жеткіліксіздігін көрсетеді. Нәтижелер жасанды интеллект пен машиналық оқытуды қаржылық технологияларға біріктіруге, экономикалық тұрақтылықты арттырудағы цифрлық қаржының рөлін бағалауға бағытталған қосымша зерттеулердің қажеттілігін көрсетеді.

   Бүгінгі таңда әлеуметтік кәсіпкерлік ғылыми зерттеулердің маңызды саласына айналды, ол кедейлік, теңсіздік және тұрақты даму сияқты өзекті әлеуметтік мәселелерді шешудегі рөліне қызығушылықтың артуын көрсетті. Маңыздылығының артуына қарамастан, бұл сала теориялық және әдіснамалық тұрғыдан бөлшектелген, пәнаралық интеграциясы шектеулі болып тұр. Бұл зерттеу библиометриялық әдістерді қолдана отырып, әлеуметтік кәсіпкерлік саласындағы ғылыми жарияланымдардың негізгі бағыттары мен зияткерлік құрылымын талдауға бағытталған. Зерттеуде библиометриялық талдау және ғылыми деректерді визуализациялау әдістері қолданылды. Талдау 2013-2023 жылдардағы Scopus және Web of Science дерекқорларында индекстелген жарияланымдар негізінде жүргізілді. Негізгі тақырыптық бағыттар мен ғылыми ынтымақтастық құрылымын визуализациялау үшін VOSviewer құралы қолданылды. Сонымен қатар, осы саладағы ғылыми жұмыстардың дәйексөздігіне әсер ететін факторларды анықтау үшін регрессиялық талдау әдістері қолданылды. Зерттеу нәтижелері «әлеуметтік кәсіпорын», «кәсіпкерлік», «әлеуметтік әсер», «әлеуметтік жауапкершілік» және «тұрақтылық» сияқты негізгі ұғымдардың айналасында шоғырланған жеке тақырыптық кластерлердің бар екендігін көрсетеді, ал «гендер», «библиометриялық талдау» және «желілер» сияқты тақырыптар әрі қарай зерттеу үшін перспективалық бағыттар болып табылады. Зерттеу сонымен қатар импакт-факторы жоғары журналдардағы басылымдар, ықпалды авторлармен ынтымақтастық және қаржыландырудың болуы дәйексөз деңгейімен оң байланысты екенін көрсетеді. Болашақ зерттеулер цифрлық технологиялардың, мемлекеттік саясаттың және институционалдық ортаның әлеуметтік кәсіпкерлікті дамытуға әсерін зерттеуге, сондай-ақ әлеуметтік кәсіпорындардың миссиясын жоғалтпай масштабтау стратегияларын зерттеуге бағытталуы мүмкін.

   Қазіргі цифрлық әлемде кибербуллинг және онлайн агрессия-бұл жастар мен жалпы қоғамға теріс әсер ететін күрделі мәселелер. Интернет-агрессия, атап айтқанда кибербуллинг, жастардың эмоционалды жағдайы мен әлеуметтік бейімделуіне қатты әсер етеді.

   Зерттеудің мақсаты Қазақстан оқушылары арасында кибербуллингтің ауқымын, нысандары мен салдарын айқындау, сондай-ақ интернет-агрессияның алдын алу мен оған қарсы іс-қимылдың тиімді стратегияларын ұсыну.

   Зерттеуде ғылыми дереккөздердің теориялық талдауы, мектеп оқушыларының сауалнамасы (N = 164) және статистикалық деректерді өңдеу қолданылды. Ақпарат жинау 7-11 сынып оқушыларын қамтитын онлайн сауалнама арқылы жүргізілді. Нәтижелер сауалнамаға қатысқандардың 72 % - ы кибербуллингпен бетпе-бет келген жеке тәжірибесі туралы хабарлағанын көрсетті. Ең көп таралған түрлері қорлау (38 %), жалған ақпарат тарату (27 %), қорқыту және бопсалау (20 %) және қудалау (15 %) болды. Негізгі психологиялық әсерлерге эмоционалды стресс (48 %), белсенділіктің төмендеуі (33 %) және мазасыздық (19 %) жатады. Агрессорлардың анонимділігі және тәулік бойы әсер ету құрбандарға келтірілген зиянды күшейтеді, бұл цифрлық қауіпсіздік саласында жастар аудиториясымен жүйелі жұмыс істеу қажеттілігін көрсетеді. Бұл зерттеудің құндылығы-ол қолданыстағы әдебиеттерді жаңа мәліметтер мен тұжырымдармен толықтырады, бұл психология, білім беру және құқық салаларында одан әрі зерттеулер мен практикалық қолдану үшін негіз бола алады. Жұмыс нәтижелерінің практикалық маңызы бар, өйткені оларды білім беру бағдарламалары мен білім беру бастамаларын құру үшін, сондай-ақ интернеттегі пайдаланушыларды қорғауға бағытталған заңнамадағы өзгерістер бойынша ұсыныстар жасау үшін пайдалануға болады.

   Бұл мақала денсаулық сақтаудағы цифрлық инновация ретінде телемедицинаның эволюциясы мен қазіргі рөлін қарастырып, оның ұлттық денсаулық сақтау жүйелеріне интеграциялануына баса назар аударады. Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалана отырып, пациенттер мен медицина қызметкерлері арасында қашықтан өзара әрекеттесуге мүмкіндік беретін телемедицина қолжетімді және үнемді денсаулық сақтау қызметтеріне сұраныстың өсуіне байланысты өзекті бола түсуде. Зерттеу телемедицинаға жаһандық қызығушылықты көрсетеді, бұл Scopus дерекқорында «телемедицина және денсаулық сақтау» және «телемедицина және қызметтер» сияқты іздеу терминдері үшін индекстелген академиялық жарияланымдар санының өсуінен көрінеді. Мақалада денсаулық сақтау шығындарының өсуіне байланысты қиындықтарға тап болған Қазақстандағы телемедицинаның дамуына назар аударылады.

   Зерттеудің мақсаты – телемедицинаның тарихи траекториясын зерттеу және оның Қазақстанның денсаулық сақтау жүйесінде қолданылуын бағалау.

   Ұлттық телемедицина желісінің (ҰТМЖ) жұмыс істеуіне, оның ішінде жүйеге қосылған медициналық мекемелердің санына және оны енгізудің ағымдағы ауқымына ерекше назар аударылады. Талдау телемедицина интеграциясының тиімділігіне әсер ететін институционалдық және инфрақұрылымдық аспектілерді де қарастырады, мысалы, техникалық ресурстардың, адами капиталдың және нормативтік базаның қолжетімділігі. Зерттеу Қазақстандағы телемедицина бойынша ағымдағы және жан-жақты деректердің жоқтығымен шектелді, бұл ағымдағы оқиғалар мен тенденцияларды талдауды қиындатты. Соған қарамастан, нәтижелер Қазақстандағы денсаулық сақтауды жаңғыртудың стратегиялық құрамдас бөлігі ретінде телемедицинаға одан әрі инвестициялаудың маңыздылығын көрсетеді.

   Жедел қарқын алып жатқан халықаралық жүйенің трансформациясы мен жаһандану жағдайында қазіргі Қытайдың сыртқы саясаты қорғаныстық стратегиялардан халықаралық ережелер мен стандарттарды қалыптастырудағы белсенді көшбасшылыққа қарай эволюциялануды көрсетеді.

   Бұл зерттеудің мақсаты – 1949 жылдан бүгінгі күнге дейін Қытай Халық Республикасының сыртқы саясатының трансформациясын кешенді талдау, оның ішінде дипломатиялық қызметтің негізгі кезеңдерін, стратегиялық бағыттары мен нәтижелерін анықтау болып табылады.

   Зерттеу нәтижелері Қытайдың сыртқы саясаты үш кезеңнен өткенін көрсетеді: бірінші кезең – «өмір сүруге ұмтылу» (1949–1978 жж.), бұл кезең блоктық қарсыластық саясаты және ұлт-азаттық қозғалыстарды қолдаумен сипатталады; екінші кезең – «дамуға ұмтылу» (1978–2012 жж.), жаһандану жағдайында экономикалық интеграция мен реформаларға бағытталған; үшінші кезең – «ережелерді қалыптастыру» (2012 жылдан бүгінгі күнге дейін), бұл кезеңде Қытай халықаралық нормалар мен жаһандық басқару бастамаларын әзірлеуге белсенді қатысуда. Зерттеу нәтижелері қазіргі Қытай дипломатиясы экономикалық, технологиялық және институционалдық ықпал ету құралдарын үйлестіретінін, көпжақты форматтарда институционалдық нығаюды, «Бір белдеу, бір жол» бастамасын ілгерілетуді және цифрлық экономика мен климаттық реттеудің жаңа стандарттарын жасауға белсенді қатысатынын көрсетеді. «Бір белдеу, бір жол» бастамасы аясында Оңтүстік-Оңтүстік ынтымақтастығы парадигмасын жаңартып, өзара тиімді ынтымақтастық пен ортақ дамуға қол жеткізу үшін 128 елді қамтитын «жаһандық әріптестік желісін» құру қажет. Қорытындылай келе, Қытай күрделі жаһандық динамика жағдайында ұлттық мүдделер мен ұлы держава жауапкершілігінің теңгерімді үйлесіміне негізделген сыртқы саясаттың жаңа моделін қалыптастыруды жалғастырып жатқаны атап өтіледі.