Гендерлік теңсіздік және әлеуметтік әл-ауқат: құрылымдық факторларды сандық бағалау

Ауылдағы кедейлік пен еңбек миграциясы қала мен ауыл арасындағы кеңістіктік теңсіздіктің ерекшеліктерін анықтайтын өзара байланысты әлеуметтік-экономикалық құбылыстар болып табылады. Олардың өзара ықпалы ауыл тұрғындарының ресурстарға, инфрақұрылымға, еңбек нарығына және әлеуметтік қызметтерге шектеулі қолжетімділігі арқылы көрінеді, бұл көші- қон ағынын ынталандырады және сонымен бірге осалдықтың жаңа нысандарын тудырады.Мақаланың мақсаты – ауылдағы кедейшілік және еңбек миграциясы ұғымдарына кешенді теориялық талдау жасау, осы құбылыстарға ғылыми көзқарас эволюциясының негізгі кезеңдерін анықтау және одан әрі зерттеуді қажет ететін аналитикалық олқылықтарды анықтау. Зерттеудің әдіснамалық негізін тарихи-логикалық, жүйелік және салыстырмалы- тарихи тәсілдер, сондай-ақ талдау мен синтез, жіктеу және құрылымдық-функционалдық талдау әдістері құрайды.Осы әдістердің негізінде классикалық, эгалитарлық, әлеуметтанулық және мультидисциплинарлық мектептердің теориялық тұжырымдамалары жүйелендірілді. Талдау нәтижелері ауылдық кедейшілік феноменін және оның көші-қон үдерістерімен өзара байланысын түсінудегі тұрақты заңдылықтарды анықтауға мүмкіндік берді. Сонымен қатар, зерттеу бұл құбылыстардың көпөлшемді сипатын осалдық, әлеуметтік оқшаулану және депривация категориялары арқылы айқындауға мүмкіндік берді. Ауылдық кедейшіліктің гендерлік аспектісіне ерекше назар аударылып, ол ерлер мен әйелдердің ресурстар мен жұмыспен қамтылуға тең емес қолжетімділігін көрсетеді. Болашақта әртүрлі көші-қон түрлерінің үй шаруашылықтарының кедейшілік деңгейінің динамикасына әсерін бағалауға бағытталған салыстырмалы эмпирикалық зерттеулер жүргізу, сондай-ақ гендерлік айырмашылықтарды ескеретін көпөлшемді ауылдық кедейшілікті өлшеудің әдістемелік тәсілдерін әзірлеу өзекті болып табылады.

1. Blau, F. D., & Hendricks, W. E. (1979). Occupational Segregation by Sex: Trends and Prospects. The Journal of Human Resources, 14(2), 197–210. https://doi.org/10.2307/145341

2. Bureau of National Statistics (2022). The Labor Market in the Gender Aspect. Retrieved from https://stat.gov.kz/ru/news/rynok-truda-v-gendernom-aspekte/

3. Goldin, C. D. (2023). Career and Family: Women’s Century-Long Journey toward Equity. Princeton University Press.

4. International Labour Organization (ILO). (2018). Gender Pay Gap and Economic Potential in Eastern Europe and Central Asia Report. Retrieved from https://www.ilo.org/resource/ilo-report-says-womens-labour-force-participation-would-bring-significant

5. ILO. (1951). Equal Remuneration Convention, 1951 (No. 100). Retrieved from https://normlex.ilo.org/dyn/nrmlx_en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_INSTRUMENT_ID:312245

6. ILO. (1958). Discrimination (Employment and Occupation) Convention, 1958 (No. 111). Retrieved from https://normlex.ilo.org/dyn/nrmlx_en/f?p=NORMLEXPUB:12100:0::NO::P12100_INSTRUMENT_ID:312256

7. Kabanov, V. N. (2016). Welfare and Responsibility. Bulletin of the Tajik State University of Law, Business and Politics. Social Sciences Series, (1), 73–82. http://vestnik.tj/soc_doc/2016/n1/RU/Kabanov_vn.pdf

8. Kireyeva, A. A. (2019). Centre for Research in Gender Economics, Narxoz University. Gender Pay Gap. Retrieved from https://research.narxoz.kz/wp-content/uploads/2021/04/kireeva_gendernyj-razryv-v-oplate-truda_1_tilda4838110.pdf

9. Malanyina, A. A. (2019). Problems of Professional Segregation in the Labour Market of Kazakhstan. Izdatelskiy dom "Sreda". https://doi.org/10.31483/r-32369

10. Mubarakov, M. (2023). Gender analysis of key labor market indicators of the republic of Kazakhstan. Central Asian Economic Review, 3, 59-68. https://doi.org/10.52821/2789-4401-2024-3-59-68

11. Moody's Analytics. (2023). The Economic Impact of Closing the Global Gender Pay Gap Report. Retrieved from https://www.moodys.com/web/en/us/insights/resources/close-the-gender-gap-to-unlock-productivity-gains.pdf

12. Oreffice, S., & Quintana‐Domeque, C. (2020). Gender inequality in COVID-19 times: evidence from UK prolific participants. Journal of Demographic Economics, 87, 261 - 287. https://doi.org/10.1017/dem.2021.2

13. Rakhman, Z. (2024). Does Labor Have Gender? Economic Research Institute. Retrieved from https://eri.kz/ru/Mnenija/id=526

14. Reskin, B. F. (1993). Sex Segregation in the Workplace. Annual Review of Sociology, 19, 241–270. https://doi.org/10.1146/annurev.so.19.080193.001325

15. Lipovka, A. (2021). Soros Foundation – Kazakhstan. Labor without Discrimination in Kazakhstan: An Analysis of Gender Asymmetry in the Labor Market. Retrieved from https://www.soros.kz/wp-content/uploads/2021/03/Липовка_труд-без-дискриминации-в-Казахстане.pdf

16. Turkayev, A. (2019). Study: Women in Kazakhstan earn a third less than men. Retrieved from https://informburo.kz/novosti/issledovanie-zhenshchiny-v-kazahstane-zarabatyvayut-v-tri-raza-menshe-chem-muzhchiny.html

17. UNDP. (2020). Unpaid labor in the world and in Kazakhstan.Retrieved from https://www.undp.org/ru/kazakhstan/stories/neoplachivaemyy-trud-v-mire-i-v-kazakhstane

18. United Nations. (1995). Beijing Declaration and Platform for Action. Fourth World Conference on Women, Beijing, China, 4–15 September 1995. United Nations. Retrieved from https://www.un.org/womenwatch/daw/beijing/platform/

19. United Nations. (2015). Sustainable Development Goal 5: Achieve gender equality and empower all women and girls. United Nations.Retrieved from https://sdgs.un.org/goals/goal5

20. United Nations. (2015). Sustainable Development Goal 8: Promote sustained, inclusive and sustainable economic growth, full and productive employment and decent work for all. United Nations. https://sdgs.un.org/goals/goal8

21. World Bank. (2023). Women, Business and the Law 2.0 [Report]. Retrieved from https://wbl.worldbank.org/en/wbl

22. Zhang, A.T., Patnaik, S., Jha, S., Agrawal, S., Gould, C.F., & Urpelainen, J. (2022). Evidence of multidimensional gender inequality in energy services from a large-scale household survey in India. Nature Energy, 7, 698 - 707. https://doi.org/10.1038/s41560-022-01044-3