Ауылдағы кедейлік пен еңбек миграциясына қатысты теориялар мен концепцияларды қарастыру

Ауылдағы кедейлік пен еңбек миграциясы қала мен ауыл арасындағы кеңістіктік теңсіздіктің ерекшеліктерін анықтайтын өзара байланысты әлеуметтік-экономикалық құбылыстар болып табылады. Олардың өзара ықпалы ауыл тұрғындарының ресурстарға, инфрақұрылымға, еңбек нарығына және әлеуметтік қызметтерге шектеулі қолжетімділігі арқылы көрінеді, бұл көші-қон ағынын ынталандырады және сонымен бірге осалдықтың жаңа нысандарын тудырады.Мақаланың мақсаты – ауылдағы кедейшілік және еңбек миграциясы ұғымдарына кешенді теориялық талдау жасау, осы құбылыстарға ғылыми көзқарас эволюциясының негізгі кезеңдерін анықтау және одан әрі зерттеуді қажет ететін аналитикалық олқылықтарды анықтау. Зерттеудің әдіснамалық негізін тарихи-логикалық, жүйелік және салыстырмалы-тарихи тәсілдер, сондай-ақ талдау мен синтез, жіктеу және құрылымдық-функционалдық талдау әдістері құрайды.Осы әдістердің негізінде классикалық, эгалитарлық, әлеуметтанулық және мультидисциплинарлық мектептердің теориялық тұжырымдамалары жүйелендірілді. Талдау нәтижелері ауылдық кедейшілік феноменін және оның көші-қон үдерістерімен өзара байланысын түсінудегі тұрақты заңдылықтарды анықтауға мүмкіндік берді. Сонымен қатар, зерттеу бұл құбылыстардың көпөлшемді сипатын осалдық, әлеуметтік оқшаулану және депривация категориялары арқылы айқындауға мүмкіндік берді. Ауылдық кедейшіліктің гендерлік аспектісіне ерекше назар аударылып, ол ерлер мен әйелдердің ресурстар мен жұмыспен қамтылуға тең емес қолжетімділігін көрсетеді. Болашақта әртүрлі көші-қон түрлерінің үй шаруашылықтарының кедейшілік деңгейінің динамикасына әсерін бағалауға бағытталған салыстырмалы эмпирикалық зерттеулер жүргізу, сондай-ақ гендерлік айырмашылықтарды ескеретін көпөлшемді ауылдық кедейшілікті өлшеудің әдістемелік тәсілдерін әзірлеу өзекті болып табылады.

1. Abrahamson, P. (2001). Sotsialʹnaya eksklyuziya i bednostʹ [Social exclusion and poverty]. Obshchestvennye nauki i sovremennostʹ, 2, 158–166.

2. Blanco, R. O. (2002). How we Define Poverty-Eradicating Extreme Poverty and Hunger. UN Chronicle, 39, 3.

3. Boot, Ch. (1902). Life and London of the people in London. London-New York: Macmillan.

4. Chambers, R. (1983). Rural development: Putting the last first. Upper Saddle River, New Jersey: Prentice Hall.

5. Deshingkar, P., & Farrington, J. (2009). Circular migration and multi-locational livelihood strategies in rural India. Oxford: Oxford University Press.

6. Hayek, F. A. (2005). Doroga k rabstvu [The road to serfdom]. Moscow: Novoe izdatelʹstvo.

7. Kamaruddin, R., & Samsudin, S. (2014). The sustainable livelihoods index: A tool to assess the ability and preparedness of the rural poor in receiving entrepreneurial project. Journal of Social Economic Research, 1(6), 108–117.

8. Lewis, O. (1968). A study of slum culture. New York: Random House.

9. Litinskaya, E. Yu., & Matyushina, Yu. B. (2016). Genezis osnovnykh teorii bednosti [Genesis of main poverty theories]. Vestnik VGU, 3, 74-77.

10. Malthus, T.R. (2001). Essay on the Principle of Population. Cambridge University Press.

11. Marx, K., & Engels, F. (1959). K kritike politicheskoi ekonomii [A contribution to the critique of political economy]. In Collected works (2nd ed.). Moscow: Politizdat.

12. Proudhon, J. (1998). Bednostʹ kak ekonomicheskii printsip [Poverty as an economic principle]. Moscow: Respublika.

13. Reclus, E. (2011). Projet de globe au 100.000. Paris, Éditions B2.

14. Ricardo, D. (1990). Theorists of Economic Growth from David Hume to the Present. With a Perspective on the Next Century. New York: Oxford University Press.

15. Smith, A. (1993). Issledovanie o prirode i prichinakh bogatstva narodov [An inquiry into the nature and causes of the wealth of nations]. Petrozavodsk: Petrokom.

16. Spencer, H. (1970). Social Statics: The Conditions Essential to Human Happiness Specified, and the First of Them Developed. London : Williams and Norgate.

17. Srivastava, R. S. (2020). Growing precarity, circular migration, and the lockdown in India. The Indian Journal of Labour Economics, 63, 79–86. https://doi.org/10.1007/s41027-020-00260-3

18. Sycheva, V. S. (1996). Izmerenie urovnya bednosti: istoriya voprosa [Measuring poverty levels: Historical overview]. Sotsiologicheskie issledovaniya, 3, 141–149.

19. Sztompka, P. (1996). Sotsiologiya sotsialʹnykh izmenenii [The sociology of social change]. Moscow: Aspekt Press.

20. UNDP. (2024). Naraschivanie natsionalʹnogo potentsiala dlya effektivnogo snizheniya bednosti v Kazakhstane [Building national capacity for effective poverty reduction in Kazakhstan]. Retrieved from http://www./projects/files/.htm

21. UNESCAP. (2020). Obzor Pekin+25: Gendernoe ravenstvo i rasshirenie prav i vozmozhnostei zhenshchin v stranakh SPEKA [Beijing+25 review: Gender equality and women’s empowerment in SPECA countries]. Retrieved from https://www.unescap.org/sites/default/files/ESCAP_B25_Central_Asia_Report_20200911_RUS.pdf