Қалалық ортада ауаның ластануын төмендетудің экономикалық және денсаулық аспектілері

Зерттеу қоршаған ортаның қазіргі жағдайын, қаланың ластану деңгейін және демографиялық көрсеткіштерді бағалауға бағытталған. Бұл кешенді бағалау урбанизация мен өнеркәсіптік қызметтің қоғамдық денсаулық пен экологиялық тұрақтылыққа көп қырлы әсерін түсіну үшін өте маңызды. Зерттеу барысында сұйық, газ тәріздес және қатты ластаушы заттардың шығарындыларының егжей- тегжейлі тренд талдауы жүргізілді, ластану деңгейінің заңдылықтары мен ауытқуларын анықтау үшін бірнеше жыл бойына жүргізілді. Қоршаған ортаны қорғау шығындарының экономикалық аспектілері және олардың ластаушы заттардың шығарындыларын азайтуға әсері қарастырылды. Сонымен қатар, ластану деңгейі мен халықтың денсаулығы арасындағы байланысты анықтау мақсатында демографиялық көрсеткіштер зерттелді: туылғандар, өлім-жітім және ерекше білім беруді қажет ететін балалар саны. Нәтижелер қоршаған ортаны қорғауға инвестицияның ұлғаюына қарамастан, шығарындылар деңгейі жоғары болып қала беретінін және халықтың денсаулығына кері әсер ететінін көрсетеді. Негізгі ластау көздері анықталды: өнеркәсіптік кәсіпорындар мен көлік. Экологиялық жағдайды жақсарту, оның ішінде шығарындыларды бақылауды күшейту, қалдықтарды басқару инфрақұрылымын жақсарту және жасыл технологияларды ілгерілету бойынша ұсыныстар ұсынылады. Осы ұсынымдарды жүзеге асыру Алматы тұрғындарының ауасының сапасы мен денсаулығын жақсартуға, қаланың тұрақты экономикалық дамуына, сондай-ақ халықтың өмір сүру сапасын жақсартуға ықпал ете алады

1. Zivin J. G., Neidell M. The impact of pollution on worker productivity //American Economic Review. - 2012. - Т. 102. - №. 7. - С. 3652-3673. https://doi.org/10.1257/aer.102.7.3652

2. Brook R. D. et al. Particulate matter air pollution and cardiovascular disease: an update to the scientific statement from the American Heart Association //Circulation. - 2010. - Т. 121. - №. 21. - С. 2331-2378. https://doi.org/10.1161/CIR.0b013e3181dbece1

3. Grossberndt S. et al. Public awareness and efforts to improve air quality in Europe //Eionet Report-ETC/ATNI. - 2020. - Т. 2. - С. 17-30.

4. He J., Wang H. Economic structure, development policy and environmental quality: An empirical analysis of environmental Kuznets curves with Chinese municipal data //Ecological Economics. - 2012. - Т. 76. - С. 49-59. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2012.01.014

5. Geels F. W. Regime resistance against low-carbon transitions: introducing politics and power into the multi-level perspective //Theory, culture & society. - 2014. - Т. 31. - №. 5. - С. 21-40.

6. Uittenbroek C. J., Janssen-Jansen L. B., Runhaar H. A. C. Stimuli for climate adaptation in cities: insights from Philadelphia-an early adapter //International Journal of Climate Change Strategies and Management. - 2016. - Т. 8. - №. 1. - С. 38-56. https://doi.org/10.1108/IJCCSM-06-2014-0069

7. Zhang Q., He K., Huo H. Cleaning China's air //Nature. - 2012. - Т. 484. - №. 7393. - С. 161-162. https://doi.org/10.1038/484161a

8. Polcyn J. et al. Evaluating the influences of health expenditure, energy consumption, and environmental pollution on life expectancy in Asia //International Journal of Environmental Research and Public Health. - 2023. - Т. 20. - №. 5. - С. 4000. https://doi.org/10.3390/ijerph20054000

9. United Nations. (2015). Transforming our world: The 2030 Agenda for Sustainable Development. New York: United Nations.

10. Colglazier W. Sustainable development agenda: 2030 //Science. - 2015. - Т. 349. - №. 6252. - С. 1048-1050. https://doi.org/10.1126/science.aad2333

11. Ren F, Zhu Y, Le D. The Spatial Effect of Air Pollution Governance on Labor Productivity: Evidence from 262 Chinese Cities //International Journal of Environmental Research and Public Health. - 2022. - Т. 19. - №20. - C. 1-25. https://doi.org/10.3390/ijerph192013694

12. Hochman E., Pines D., Zilberman D. The Effects of Pollution Taxation on the Pattern of Resource Allocation: The Downstream Diffusion Case //Quarterly Journal of Economics. - 1977. - Т.91. - №4. - С. 625-638.

13. Aragon F.M., Oteiza F., Rud J.P. Climate Change and Agriculture: Subsistence Farmers' Response to Extreme Heat //American Economic Journal: Economic Policy. - 2021. - T. 13. - №1. - C. 1-35.

14. Ning G., Yim S.H., Yang Y., Gu Y., Dong G. Modulations of synoptic and climatic changes on ozone pollution and its health risks in mountain-basin areas //Atmospheric Environment. - 2020. - Т. 117808. - №1. - С. 117-131. https://doi.org/10.1016/j.atmosenv.2020.117808

15. Jailaybekov Y., Berkinbayev G., Yakovleva N., Askarov S. Influence of the motor transport emissions on the atmospheric air quality in the city of Almaty and ways of the problem’ solution //Sustainable Technologies for Green Economy. - 2022. - Т. 2. - №1. - С. 1-24.

16. Nguyen C., Hao W., Wongchoti U. The impact of economic and financial activities on air quality: a Chinese city perspective //Environmental Science and Pollution Research. - 2021. - Т. 28. - №7. - С. 1-17. https://doi.org/10.1007/s11356-020-11227-8

17. Munsif R., Zubair M., Aziz A., Zafar M. Industrial Air Emission Pollution: Potential Sources and Sustainable Mitigation //Environmental Emissions. - 2021. - Т. 2. - №2. - С.1-15. https://doi.org/10.5772/intechopen.93104

18. Dandotiya, B. Health Effects of Air Pollution in Urban Environment //Advances in Environmental Engineering and Green Technologies. - 2019. - Т. 1. - №1. - С. 96-115. https://doi.org/10.4018/978-1-5225-7387-6.ch006

19. Kaur J., Jhamaria C., Urban Air Pollution and Human Health: A Review. //Current World Environment. - 2021. - Т. 16 - №8. - С. 362-377. https://doi.org/10.12944/CWE.16.2.04

20. Li Y., Gu F., Zhang T., Delaney J. The Dynamic Relationship Study of Air Pollution and Economic Growth Among 31 Chinese Cities Based on the Multilevel Spatio-Temporal Model //Proceedings of the Twelfth International Conference on Management Science and Engineering Management. - 2019. - Т. 1 - №1. - C. 795-806. https://doi.org/10.1007/978-3-319-93351-1_63

21. Wei X., Jiang Y., Gan T. Air pollution and entrepreneurship: evidence from China //Applied Economics. - 2023. - Т. 25. - №4. - С.1-15. https://doi.org/10.1080/00036846.2023.2203454

22. Yonglong L., Yichao W., Jingjing Y., Guizhen, H. The ecology of sustainability: Progress and prospect //Acta Ecologica Sinica. - 2019. - Т. 39. - №10. https://doi.org/10.5846/stxb201812052661

23. Santos B., Liebl H., Abreu B., Nascimento E., Campos S., Araujo, T. Scope of sustainability in ecological cities //International Journal of Advanced Engineering Research and Science. - 2019. - Т. 7. - №6. - С. 675-680. https://doi.org/10.22161/ijaers.6776

24. Simon E., John K., Amin K., Alexandre A. Smarter eco-cities and their leading-edge artificial intelligence of things solutions for environmental sustainability: A comprehensive systematic review //Environmental Science and Ecotechnology. - 2024. - Т. 100330. - №19. - С. 1-32.

25. Errante L. A Green Technological Rehabilitation of the Built Environment. From Public Residential Estates to Eco-Districts //Technological Imagination in the Green and Digital Transition. - 2023. - C. 683-693. https://doi.org/10.1007/978-3-031-29515-7_61

26. Liu Q. Application of remote sensing and GIS technology in urban ecological environment investigation //Arabian Journal of Geosciences. - 2021. - Т. 1743. - №14. - С.1-35. https://doi.org/10.1007/s12517-021-08118-8

27. Nazarov А., Kovtun D., Talu S. Introduction of “Green” Technologies in a Modern City //E3S Web of Conferences 295. - 2021. - Т. 01033. - №2021. - С. 1-5. https://doi.org/10.1051/E3SCONF/202129501033

28. Zaykova E. Nature Restoration Technologies as a Tool for Urbanisation Management //E3S Web of Conferences 263. - 2021. - Т. 05037. - №2021. - С. 1-10. https://doi.org/10.1051/E3SCONF/202126305037

29. D’Amico G., Arbolino R., Shi L., Yigitcanlar T., Loppolo G. Digital Technologies for Urban Metabolism Efficiency: Lessons from Urban Agenda Partnership on Circular Economy //Sustainability. - 2021. - Т. 13 - №11. - С.1-23. https://doi.org/10.3390/su13116043

30. Xiangzhao F., Xianqiang M. Assessment on the Synergistic Effect of China’s Urban Air Pollution Control Policies and Greenhouse Gas Emissions Reduction: - Taking Chongqing as a Case Example //Research series on the Chinese dream and China's development path. - 2022. - Т. 11. - №3. - С.165-177. https://doi.org/10.1007/978-981-19-6422-0_11

31. Zhe, Wei. (2023). Impact of Gaseous Pollutants Reduction on Fine Particulate Matter and Its Secondary Inorganic Aerosols in Beijing-Tianjin-Hebei Region. Atmosphere. https://doi.org/10.3390/atmos14061027

32. Wei, Z.; Mohamed Tahrin, N. Impact of Gaseous Pollutants Reduction on Fine Particulate Matter and Its Secondary Inorganic Aerosols in Beijing-Tianjin-Hebei Region // Atmosphere. - 2023. - Т. 14. - №6. - С. 1-24. https://doi.org/10.3390/atmos14061027

33. Commane R., Schiferl L. Climate mitigation policies for cities must consider air quality impacts //Chem. - 2022. - Т. 8. - №4. - С. 910-923. https://doi.org/10.1016/j.chempr.2022.02.006

34. Hughes S., Reducing Urban Greenhouse Gas Emissions: Effective Steering Strategies for City Governments //IMFG Perspectives 16, University of Toronto, Institute on Municipal Finance and Governance. - 2017. - Т. 16. - №4. - С. 1-17. https://tspace.library.utoronto.ca/handle/1807/82861

35. Bureau of National Statistics. Retrieved from: http://www.stat.gov.kz